اولویت بندی مناطق موثر بر دبی اوج سیلاب با استفاده از تکنیک های gis&rs و مدل هیدرولوژیکی hec-hms در حوزه هلیل رود جیرفت

امروزه سیل به عنوان یک عامل مخرب در جهان مطرح می باشد . به طوری که سالانه خسارات زیادی را به جوامع انسانی وارد می کند. بررسی شمار وقوع سیل در سالهای اخیر نشان می دهد، دیگر سیل نه یک مصیبت اتفاقی نادر، بلکه پدیده ای فزاینده است. هر چند سیلاب ها ، ناشی از بارندگی های رگباری وشدید هستند ولی آنچه موجب تشدید آنها شده است بهره برداری بی رویه انسان ، کاربری نادرست اراضی و استفاده نابخردانه از منابع موجود است. طبیعت با نظام پیچیده خود در سالیان طولانی بین عوامل جوی و محیطی تعادل برقرار کرده است. فشار جمعیت رو به رشد انسان و استفاده نامعقول، این تعادل را بر هم می زند به همین دلیل طبیعت با آهنگی سریع رو به تخریب گذاشته و برای خود انسان پیامدهای ویرانگری نظیر سیل را به بار می آورد. بنابراین برای شناخت پدیده سیل، علل و عوامل مؤثر و راه های پیشگیری از آن باید مطالعات لازم در حوزه های آبخیز صورت پذیرد یکی از بهترین راه هایی که می توان جلوی خسارات احتمالی ناشی از سیل را گرفت، اولویت بندی زیرحوزه های هیدرولوژیکی به لحاظ ایجاد سیل می باشد. این مطالعه بر روی حوزه سد جیرفت صورت گرفته است و به منظور شناسائی زیرحوزه های با پتانسیل بالای سیل خیزی از تکنیک gis و rs و مدل هیدرولوژیکیhec-hms استفاده شده است. به اینصورت که در ابتدا پس از استخراج نقشه بافت خاک منطقه در محیط gis، نقشه گروه های هیدرولوژیکی حوزه تهیه گردید و سپس با استفاده از تلفیق این نقشه با نقشه کاربری اراضی که از تصاویر ماهواره ای لندست و سنجنده +etm بدست آمد، نقشه وضعیت شماره منحنی حوزه استخراج شد. در مرحله بعد با استفاده از نقشه توپوگرافی رقومی 1:25000مدل ارتفاعی رقومی حوزه تهیه و زیرحوزه های هیدرولوژیکی با استفاده از برنامه هایhec-geohms و archydro استخراج شداند. در ادامه با استفاده از مدل هیدرولوژیکی hec-hms دبی های اوج هر زیر حوزه شبیه سازی گردیداند. در این راستا پارامتر های شماره منحنی، زمان تاخیر، مساحت و بارش به مدل وارد شداند و با استفاده از شاخص های سیلخیزی f% , f میزان پتانسیل سیلخیزی زیر حوزه ها برآورد شد. نتایج نشان می دهد که زیر حوزه های k4 وk6 در منطقه دارای بالاترین پتانسیل سیلخیزی هستند و همچنین نتایج نشان می دهد در حوزه سد جیرفت میزان سیلخیزی از پایین دست حوزه سد جیرفت به سمت بالا دست افزایش پیدا می کند و سرشاخه ها در افزایش دبی خروجی حوزه نقش به سزایی ایفا می کنند. جهت مدیریت این مناطق با توجه به نقشه کاربری اراضی حوزه در مناطقی که توده سنگی کاربری اصلی حوزه راتشکیل می دهد احداث سد های تاخیری بسیار موثر می باشد اما در بقیه موارد کارهای مدیریتی و بیولوژیکی جهت توسعه پایدار منطقه پیشنهاد می شود .